In Nederland is de eerste keer dat zomertijd en wintertijd werd ingevoerd al weer 42 jaar geleden, namelijk in 1977! Voor die tijd hebben we het altijd zonder gedaan, de klok bleef zoals hij was en hoefde niet vooruit in de zomer en ook niet achteruit in de winter. Waarom nu dan wel?
Daylight Saving Time
In het Engels heet dit “Daylight Saving Time” of “DST” als afkorting. DST is een seizoensgebonden maat voor tijdsverandering waarbij klokken een deel van het jaar de standaardtijd overschrijden, meestal met een uur. Als de zomertijd begint, gaat de zon op en gaat deze later op de klok onder dan de dag ervoor. Tegenwoordig gebruikt ongeveer 40% van de landen wereldwijd het om daglicht beter te gebruiken en energie te besparen. Dit zorgde er ook voor om gebruik van duurzame energiebronnen meer te stimuleren.
Canada was koploper!
Terwijl Duitsland en Oostenrijk de eerste landen waren die DST in 1916 gebruikten (61 jaar eerder dan Nederland!), is het een weinig bekend feit dat een paar honderd Canadezen het Duitse rijk met acht jaar versloegen. Op 1 juli 1908 draaiden de inwoners van Port Arthur en Ontario hun klokken een uur vooruit om aan de eerste DST-periode ter wereld te beginnen. Andere locaties in Canada volgden al snel. Op 23 april 1914 implementeerde Regina in Saskatchewan DST. De steden Winnipeg en Brandon in Manitoba deden dit op 24 april 1916.
Duitsland tilde het naar het volgende niveau
Het idee sloeg echter pas wereldwijd aan totdat Duitsland DST in 1916 introduceerde. Klokken in het Duitse rijk en bondgenoot Oostenrijk werden op 30 april 1916 – 2 jaar een uur vooruit gezet in de Eerste Wereldoorlog. De reden was om het gebruik van kunstlicht om brandstof te besparen voor de oorlogsinspanning. Niet per sé een heel milieubewuste reden dus.
Binnen enkele weken werd het idee gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en vele andere landen. De meeste van hen keerden terug naar de standaardtijd na de Eerste Wereldoorlog en het was pas in de volgende Wereldoorlog dat DST terugkeerde in het grootste deel van Europa.
Maar wie heeft zomertijd en wintertijd écht bedacht?
Als je zomertijd een goed idee vindt, bedank dan Nieuw-Zeelandse wetenschapper George Vernon Hudson en de Britse bouwer William Willett maar even! In 1895 presenteerde Hudson een paper aan de Wellington Philosophical Society waarin hij een ploegendienst van 2 uur in oktober en een ploegendienst van 2 uur in maart voorstelde. Er was interesse in het idee, maar het werd nooit doorgezet.
In 1905 stelde de Britse bouwer William Willett, onafhankelijk van Hudson, voor om de klokken 20 minuten vooruit te zetten op elk van de vier zondagen in april en ze terug te schakelen met hetzelfde bedrag op elk van de vier zondagen in september, in totaal acht tijdschakelaars per jaar. Dat was misschien wel een beetje veel geweest of niet?
Waarom hebben we nog zomertijd en wintertijd?
Zomertijd en wintertijd bestaan in zekere zin niet. De wintertijd is eigenlijk stiekem de ‘normale’ tijd. Deze tijd duurt vijf maanden, namelijk van eind maart tot eind oktober. De zomertijd heeft een lengte van zeven maanden. Het is juist de zomertijd waarbij van de standaardtijd wordt afgeweken door de klok een uur vooruit te zetten. De zomertijd is dus eigenlijk de bedachte tijd.
De reden waarom we zomertijd hebben is nu heel erg simpel: om energie te besparen. In de zomer wordt het zo vroeg licht, dat er veel daglicht verloren gaat. Door de klok een uur vooruit te zetten, is het ’s avonds een uur langer licht. Door meer gebruik te maken van het daglicht kun je niet alleen zonne energie opwekken, maar gebruik je ook minder energie.
